Main entry(ies)
- KOLEBANJE, sr.
- SKRETANJE, sr.
- VARIJACIJA, ž.
Term in context
— Kada se prikazuje kretanje neke promenljive (131-5) u vremenu — npr. broj rođenja po mesecima — onda se kaže da je to učinjeno u vremenskoj1, ili hronološkoj1, ili istorijskoj seriji1. Izučavanje jedne hronološke serije omogućava da se pronađe njena razvojna tendencija2, ili smer kretanja2, ili trend2, a ponekad i da se izdvoje kolebanja3(141-1), ili varijacije3 (141-1), ili pojedinačna skretanja3. Kada se takva skretanja ponavljaju u donekle sličnom vidu i u manje-više jednakim razdobljima, to se naziva cikličko kretanje4, ili periodično kretanje4. U demografiji se najčešće javljaju promene (varijacije) sa godišnjom periodičnošću, povezane sa promenom godišnjih doba; otuda i njihov naziv sezonske varijacije5, ili sezonska kolebanja5. Nepravilnosti6 koje ostaju pošto je izdvojena razvojna tendencija nazivaju se i nepravilna kolebanja6, s obzirom na to da njihov karakter nije moguće predvideti. Takvi slučajevi, koje označavamo rečju poremećaji6, nastaju pod uticajem izuzetnih činilaca kao što su, npr., mobilizacija, zaraza, glad itd. Ako je broj posmatranja relativno mali, sve ili jedan deo nepravilnosti mogu izgledati kao da nastaju slučajno, pa se mogu označiti kao slučajna kolebanja7.
Footnotes
1 Neki pisci upotrebljavaju i izraz vremenski niz (v. 131-2*).
2 Kod nekih pisaca u upotrebi su i izrazi osnovna tendencija i opšta tendencija.
3 Valja imati u vidu da izraz varijacija, upotrebljen bez ikakvog opisnog prideva, ima veoma uopšteno značenje, i može se upotrebiti da označi svaku promenu neke veličine.
4 period, m. — periodički, prid., — periodičan, prid. — periodika, ž. — periodičnost, ž. ciklus, m. — ciklički, prid., — cikličan, prid. — cikličnost, ž.
